ارزیابی تحمل خشکی ژنوتیپ‌های کلزا (Brassica napus L.) در شرایط مزرعه و آزمایشگاه

به‌منظور ارزیابی واکنش ژنوتیپ‌های کلزا به تنش خشکی، پژوهشی در مرحله جوانه‌زنی و مراحل بعدی رشد در آزمایشگاه و مزرعه در سال زراعی 86-1385 در دانشگاه رازی انجام شد. آزمون جوانه‌زنی در شرایط کنترل شده به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در چهار سطح پتانسیل آب (صفر، 4، 8 و 12- بار) و بررسی مزرعه‌ای در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تنش و عدم تنش آبی اجرا شد. در بررسی آزمایشگاهی، نتایج نشان داد که با کاهش پتانسیل اسمزی (از صفر به 12- بار) اکثر صفات مربوط به جوانه‌زنی به‌طور معنی‌دار کاهش یافتند و طول ساقه‌چه بیشترین واکنش را به تغییر پتانسیل آب نشان داد. بیشترین شاخص جوانه‌زنی را ژنوتیپLincord داشت ولی بر اساس مجموعه صفات جوانه‌زنی مطالعه شده ژنوتیپ‌های Dante و Licord به عنوان ژنوتیپ‌های متحمل در مراحل اولیه رشد شناسائی شدند. نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها از نظر کلیه شاخص‌های تحمل و عملکرد دانه (در دو شرایط محیطی) را نشان داد. تحلیل همبستگی بین عملکرد دانه در شرایط تنش و عدم تنش و شاخص‌های مقاومت نشان داد که شاخص‌های تحمل تنش (STI)، میانگین بهره‌وری هندسی (GMP) و میانگین بهره‌وری (MP) مناسب‌ترین شاخص‌های عکس‌العمل ژنوتیپ‌های کلزا در برابر خشکی بود و ژنوتیپ Zarfam بیشترین مقدار عملکرد و بیشترین مقادیر شاخص‌های STI، GMP و MP را داشت و به عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ با عملکرد بالا شناسایی شد.